Necdet TAŞ

Türkiye'nin önemli muz üretim merkezlerinden Anamur ve Bozyazı'da muz üreticileri zor günler geçiriyor. Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş, özellikle zincir marketlerin yerli muz yerine ithal muz tercih etmesinin üreticiyi büyük mağduriyete sürüklediğini belirtti. Muz üreticisi çiftçilerin sorunlarını dile getiren Gümüş, “Şu anda Türkiye'de bütün tarım ürünlerinde arz ve talep oluşması için marketlerin buradaki önemi çok büyük. Şu anda yerli muzu market almıyorsa buna istek yok demektir. Tüketici buna nasıl ulaşacak? Ama kesinlikle şu anda zincir marketler özellikle yerli muzu almamaya ayak bir diretiyorlar. Üreticilerimiz gayet perişan bir şekilde ciddi manada serzenişleri var. Yıllarca devletimiz Ziraat Bankası'ndan sübvansiyonlu kredi vererek üreticilerimizi belli bir noktaya getirdi. Biz üretimde herhangi bir sıkıntımız yok. Türkiye'nin tüketeceği bütün muz üretimini üretebilecek kapasiteye sahibiz. Ama ne yazık ki özellikle bu zincir marketler, 3 harfi ürünlü marketler muz almamakta diretiyorlar. Şu anda marketlerde sadece ithal muz var. Halbuki bizim muzumuzun coğrafi işareti alınmış. Her türlü kolaylıklar sağlanmış. Ama ne yazık ki bu ülkeyi yine ithal ürüne mahkum edecekler. Tarım ülkenin milli meselesidir. Tarım siyaset üstüdür” ifadelerini kullandı.

“TARIM ÜLKENİN KIRMIZI ÇİFTÇİSİDİR”

Tarımın ülkenin kırmızı çiftçisi olduğunun altını çizen Gümüş, “Tarım sanayinin ham maddesidir, tarım turizmin destekçisidir. Tarım açığı, tarım cari açığı kapanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Ancak ne yazık ki zincir marketler Türk çiftçisine, muz üreticisine bu gidişle darbe vurmaktadır. Biz de bunları anlayamıyoruz. Yetkililerden talebimiz var. Ziraat odası olarak biz anca sorunu iletebiliyoruz. Çözüm noktası biz değiliz. Biz ancak sorunları sizlerin aracılığıyla, rapor ederek dile getiriyoruz. Geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanlığımızın Sayın Bakanımızla Mersin'e gelerek bir takım seri toplantılarımız oldu. Bu toplantılarda da biz sıkıntıyı dile getirdik. Şu anda üretici bir kilo muzu 40-45 liraya üretiyor. Ama bugün 25 liraya satıyor. Marketlerde hala 80 lira muz. Yani burada hem üretici mağdur oluyor hem tüketici mağdur oluyor. Buna bir çare bulunması gerekir. Buna çare bulunmazsa, bu gelişe bir dur denilmezse hem üreticimiz mağdur olacak hem tüketicimiz mağdur olacak. 25 liraya aldıkları muzu 80 liraya sattıklarında orada da oyun var. Yani yerli muzu tüketici almasını istemiyorlar. İthalde oynanan oyun çok fazla. Bizim kulaklarımıza bir takım duyumlar geliyor. Nedir onlar? Kaçak muz giriyor ülkeye. Bu kaçakçılığın önüne durulması gerekir. Biliyorsunuz daha önceki yayınlarda da söyledik. Yani muzla birlikte zehir tacirleri bu ülkeye zehir de getiriyorlar. Yani bir defa kesinlikle yerli ürüne destek çıkmak zorundayız. Devletimiz buna bugüne kadar destek çıktı. Seralar yapıldı. Seraların yapımında sübvansiyonlu krediler verildi. Şu anda 1 milyon tonun üzerinde yerli muz üretimimiz var. Şu anda bizim ithal muza ihtiyacımız yok. Ama ne yazık ki bu zincir marketler artık eski tablacılar kalmadı. Pazar yerleri eski gibi değil. Ülkede manav kalmadı. Hal’lerimiz eski hal değil. Bütün hepsi ürünün, gıdanın hepsi zincir marketlerin elinde. Bunların terbiye edilmesi gerekir. İthali satacaklarsa bakanlığımız kesinlikle yerli muzu rafına koyma zorunluluğunu getirmesi gerekir. Biz ithali satılmasın da demiyoruz. Aslında satılmasın. Bizim ithale ihtiyacımız yok. Ama illa satacaklarsa o zaman yerli muza niye hayat veriyorlar? Yerli muz niye satılmıyor? Sebep ne? Dışarıdaki bir takım tüketiciler bizi arıyorlar kardeşim muz üretilmiyor mu? Diye soruyorlar. Halbuki biz muzu 12 ay üretir duruma geldik. Ancak şu anda bu gidişle üretici 40 liraya 45 liraya muzu üretecek 25 liraya satacak bu şekilde üreticinin ayakta durması mümkün değil. Yani bir takım soyguncuya vurguncuya bunca üretici heba edilemez” diye konuştu.

“ZİNCİR MARKETLER ÇİFTÇİ ÜZERİNE OYUNLAR OYNUYOR”

Zincir marketlerin çiftçi üzerine oyun oynamaktan başka hiçbir şey yapmadığını ifade eden Gümüş, “Kışın bizim muzlarımıza, duble olan muzlarımıza ithal logosu yapıştırıyorlar. Yerli muzu ithal diye satıyorlar. İkinci ve orta muzu da yerli muz diye satıyorlar. Şu anda bu zincir marketlere bir dur denilmesi gerekir. Zincir marketlerin karşısında üretici ile tüketici arasında pazarı oluşturulabilecek yeni çalışmaların yapılması gerekir. Bu yapılmadığı takdirde sürekli oyun oynanıyor. Şu anda yurt dışına gidecek olan bir takım muzlar yurt içine döndürülüyor. Transit geçişlerle gidecek olan muzu tekrar içeriye alıyoruz. Geçmişte pandemi döneminde bunu yaşamıştık ancak şu anda sebep nedir bilmiyorum yetkililere serzenişte bulunuyoruz çağrı yapıyoruz artık muz üreticisi can çekişiyor yani muz üreticisine sahip çıkılması gerekir. Şu anda bizim gıda güvenliğimizi sağlayan tarımın askerleri dediğimiz çiftçilere sahip çıkılması gerekir. Yurt dışından gelen muzun ne kadar sağlıklı olduğunu biliyor musunuz? Kimse bilmiyor. Türkiye’ye gelirken ciddi kimyasallar kullanılıyor raf ömrünü uzatmak için. Çiftçinin kaderiyle kimsenin oynamaya hakkı yok. Şu anda muz seralarına vermiş olduğu çevirme kredisi dediğimiz kredi kesildi. Modernizasyon dediğimiz kredi kesildi. Yapım kredisi, işletme kredisi kesildi. Şu anda muz adeta bir tehlike gibi görünmeye başlandı. Yani muz üretimi, 1 milyon tonu aşan muz üretimi 2024 TÜİK verilerine göre 870 bin tona düştü. Önümüzdeki yıl 2025'in verileri açıklandığında 750 bin tonun altına düşeceği kanaatindeyim. Yani çiftçi gerçekten çok mağdur bir vaziyette. Bunun sebebini biz yetkililere anlatıyoruz ama ne hikmetse, muz üreticilerini 3-5 tane ithalatçıya adeta tutuluveriyor. Yani bu ülkede bu yapılmaması gerekir. Yıllarca devletimiz, bakanlığımız muz üretimini 1 milyon tona çıkarabilmek için ciddi manada mücadeleler verdi. Krediler sağladı. Çiftçimiz de en güzel muzu, ithal muz ayarında bugün yurt dışından gelen muzun, kalitesinde muz üretmeye başladı. Ama şu anda zincir marketlerin oyunuyla tekrar bir oyunla karşı karşıyayız” dedi.

“ÜRETİM BİR ÜLKENİN KIRMIZI ÇİZGİSİDİR”

Bu duruma kesinlikle bir çözüm yolu bulunması gerektiğini kaydeden Gümüş, “Muz üretiminden vazgeçilirse üretici yıllardır muzun adeta bir çiftçi kitabını yazabilecek kadar bilgi ve birikime sahip. Şu anda bu muz üretimi olmazsa ya çiftçi tamamen tarımı bırakacak ya da başka bir ürüne gitmek zorunda kalacak. O zaman biz ithale mahkum olacağız. Yani bugün biz muz üretiminde aslında yerli üretim bizim dışarıdan bir kilo muz almaya ihtiyacımız yok. Üretici bunu üretmeye hazır. Yeter ki fırsat verilsin ama bu kadar çiftçimiz donla uğraşırken, doğal afetlerle uğraşırken buna Allah'tan geldi diyoruz. Ya bu zincir marketlerle nasıl uğraşacak? Bir de karşımıza zincir marketler çıkıyor. Yani kesinlikle zincir marketlere acilen bir yasa getirilmeli. Yani yerli muz var iken bunu satma zorunluluğunu rafına koyma zorunluluğu getirilmeli. Değilse bölgemizde bir sosyal patlamaya sebebiyet verecek. Eğer bu sosyal patlama olursa bunun sıkıntıları daha büyük olacak. Yani üreticilerimiz gerçekten zor durumda. Her gün bizim telefonlarımız kilitleniyor. Üretici biz ne yapacağız diyor. Ancak ziraat odaları olarak bizim bir yaptırımımız, elimizde bir yaptırımımız yok. Biz ancak sahadaki eksiklikleri, sahadaki problemleri yetkililere yazıyla bildirmek, basın aracılığıyla sizlerle sayesinde bütün yetkililere bildiriyoruz. Yani üretim bir ülkenin kırmızı çizgisidir” şeklinde konuştu.