Hüseyin KIRKGÖZ

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) aylık göstergeler verilerine göre Mersin’de ihracat hacmi Mayıs 2022’de yıllık yüzde 40’lık artışla 374 milyon dolar ithalat hacmi ise yüzde 85’lik artışla 537 milyon dolara yükseldi. Hem ihracat hem de ithalat hacminde Nisan’da aylık bazda gözlenen azalış, ihracatta Mayıs’ta da devam ederken; ithalatta ise artışa geçerek son beş yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Yılın beş aylık döneminde ise ihracat hacmi 2021’in aynı dönemine göre yüzde 26’lık artışla 2 milyar dolar ithalat hacmi yüzde 60’lık artışla 2,2 milyar dolara ulaştı. Söz konusu dönemde ithalat ve ihracattaki büyümede tarım ve imalat sanayi sektörleri belirleyici olurken; ülke gruplarına göre Asya ülkeleri ihracatta, Avrupa ülkeleri ise ithalattaki büyümede öne çıktı. Söz konusu dönemde ithalat artışının ihracatın üzerinde gerçekleşmesiyle İlimiz 192 milyon dolar dış ticaret açığı verdi.

İHRACATTA İLK SIRA ASYA ÜLKELERİNİN

2022’nin Ocak-Mayıs döneminde hem ihracat hem de ithalat artışında tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar tarım alt sektör grubu ile imalat sanayi grubunda yer alan “bitkisel ve hayvansal katı ve sıvı yağlar” gıda sanayi alt sektörleri etkili oldu. “Rafine edilmiş petrol ürünleri” ithalat artışında öne çıkan bir diğer imalat sanayi alt sektör grubuydu. 2022’nin Ocak-Mayıs döneminde Mersin ihracatı içerisinde yüzde 46’lık payla ilk sırada yer alan Asya ülkeleri ihracatı 2021’in aynı dönemine göre yüzde 41’lik artışla yaklaşık 928 milyon dolara; yüzde 34’lük payla diğer önemli pazarımız olan Avrupa ülkeleri yüzde 18’lik artışla 686 milyon dolara yükseldi. Avrupa ülkelerinin ihracat içerisindeki payı geçen yıla göre 2 puan azalırken; Asya ülkeleri ise Pazar payını 5 puan arttırdı. Yılın beş aylık döneminde İlimiz ithalatında tüm ülke gruplarında artış gözlendi. Yüzde 40’lık payla başlıca tedarikçi ülke grubumuz olan Avrupa ülkeleri ithalatı 2021’in Ocak-Mayıs dönemine göre yüzde 88’lik artışla yaklaşık 890 milyon dolara; yüzde 34’lük paya sahip olan Asya ülkeleri ise yüzde 51’lik artışla yaklaşık 752 milyon dolara yükseldi. Avrupa ülkeleri ithalat içerisindeki payını 2021’in beş aylık dönemine göre 6 puan arttırırken; Asya ve Amerika ülkelerinde ise azalış gözlendi.

SERBEST BÖLGEDE İSTİHDAM ARTTI

Mersin Serbest Bölgesi’nde yaratılan istihdam 2021’in Mayıs ayı sonuna göre yüzde 5’lik artışla 10 bin 564 kişiye ulaşırken; faaliyet gösteren firma sayısı ise yüzde 8'lik azalışla 379’a geriledi. 2022’nin ilk ayından itibaren artış eğiliminde olan Bölgedeki istihdam Mayıs’ta azalışa geçerken; faaliyet gösteren firma sayısında Mart-Nisan dönemindeki azalış Mayıs’ta yerini yatay seyre bıraktı. Firmaların faaliyet ruhsatları özellikle “alım satım” ve “üretim” faaliyet konularındaki azalışın etkisiyle 2021’in Mayıs ayı sonuna göre yüzde 4’lük azalışla 611’e geriledi. 2022’nin beş aylık döneminde bölgedeki yatırım harcamalarının yüzde 11’lik azalışla 12 milyon dolara gerilemesinde yurtdışından yapılan “demirbaş” ve Türkiye’den yapılan “yatırım ve tesis” yatırımları etkili oldu. 2022’nin Nisan ayı haricinde geçen yılın üzerinde seyir izleyen Bölgenin ticaret hacmi Mayıs’ta yıllık yüzde 28’lik artışla 272 milyon dolara yükseldi. Söz konusu gelişmede ”işlenmiş petrol ürünleri” ithalat ve ihracatı ile ”dokumacılık mamulleri” ihracatı ile ”kimya sanayi mamulleri” ithalatı etkili oldu. Aylık bazda Bölgenin ticaret hacmi Mayıs’ta yüzde 7’lik daralmayla azalış trendini üçüncü aya taşıdı. Yılın beş aylık döneminde Bölgenin ticaret hacmi yüzde 9’luk artışla 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu artışta özellikle “aramalı” ithalatı etkili olurken; sektör bazında ise “işlenmiş petrol ürünleri” ithalatı; “kimya sanayi mamulleri” ile “demir çelik sanayi mamulleri” ithalat ve ihracatının katkısı gözlendi. Ülke gruplarına göre Türkiye ithalat ve ihracatı ile Amerika ülkeleri ihracatı ticaret hacmindeki genişlemeye katkı sağladı.

LİMANDAKİ YÜK TRAFİĞİ DARALDI

Mersin-Taşucu Liman Başkanlıkları bazında elleçlenen toplam yük trafiği Mayıs’ta yıllık yüzde 4’lük; aylık yüzde 6’lık azalışla yaklaşık 3,6 milyon tona geriledi. Aylık ve yıllık bazda yük trafiğindeki daralmada en fazla ihraç edilen “ham ve üretilmiş mineraller, inşaat malzemeleri” yükleri etkili oldu. 2022’nin Ocak-Mayıs döneminde liman başkanlıkları 18,3 milyon tonluk toplam yük trafiği ile geçen yılki seviyeyi korudu. Yılın ilk beş ayında ihraç yükleri haricinde tüm yük gruplarında artış gözlendi. Liman başkanlıkları bazında ihraç edilen yük trafiği 2021’in Ocak-Mayıs dönemine göre yüzde 4’lük azalışla 8,7 milyon tona geriledi. Söz konusu azalışta “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” etkili oldu. Aynı dönemde ithal edilen yük trafiği ise “tarım ürünleri ve canlı hayvanlar” ile “katı mineral yakıtlar” yük gruplarının etkisiyle yüzde 3’lük artışla 8,3 milyon tona yükseldi. Dâhili taşımacılık yükleri 2021’in ilk beş ayına göre “petrol ürünleri” yük grubunun etkisiyle yüzde 17’lik artışla yaklaşık 818 bin ton seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde transit yükler yüzde 12’lik artışla yaklaşık 531 bin tona yükselmesinde başta “makineler, taşıma teçhizatı, aksam ve çeşitli parçaları ile konteynerler” olmak üzere “gıda maddeleri ve hayvan yemleri” yük grupları belirleyici oldu. Mersin Liman Başkanlığı bazında elleçlenen konteyner miktarı 2021’in Ocak-Mayıs dönemine göre yüzde 5’lik azalışla 829 bin 935 TEU olarak gerçekleşti. Söz konusu daralmada hem yükleme hem de boşaltma trafiği etkili oldu. 2022’in ilk beş ayında Mersin Limanı elleçlenen konteyner miktarına göre Türkiye’deki konteyner limanları içerisinde 3. sırada yer aldı. Mersin ve Taşucu liman tesislerine operasyon için uğrayan gemi sayısı geçen yılın beş aylık dönemine göre yüzde 5 artarak 2 bin 41’e yükseldi.

MERSİN’DE KURULAN  ŞİRKET SAYISI ARTTI

Mersin’de kurulan şirket ve kooperatif sayısı 2022’nin Ocak-Mayıs döneminde yüzde 16’lık artışla bin 280’e; tasfiye halindekiler ise yüzde 45’lik artışla 174’e yükseldi. Kurulan ticaret unvanlı işyeri sayısında; 2022 Mart ayından başlayan artış eğilimi devam etse de 2022’nin ilk beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2’lik azalışla 186’ya geriledi. Yılın beş aylık döneminde Türkiye genelinde kurulan şirket ve kooperatif sayısı ile Mersin yüzde 2,4'lük payla 7.; ticari unvanlı işyeri sayısı ile yüzde 1,8'lik payla 10. sırada; tasfiye halindeki şirket ve kooperatif sayısı ile yüzde 2’lik payla 7.sırada yer aldı. İl genelinde kapanan şirket ve kooperatif sayısında 2021’in beş aylık dönemine göre yüzde 77’lik artış; ticaret unvanlı işyeri sayısında ise yüzde 14’lük azalış kaydedildi. Türkiye genelinde kapanan şirket ve kooperatif sayısı ile Mersin yüzde 1,8'lik payla 8.; ticari unvanlı işyeri sayısı ile yüzde 1,4'lük payla 17. il konumunda. Ocak-Mayıs 2022’de Mersin’de kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı yüzde 65’lik büyümeyle 275’e yükseldi. Belirtilen dönemde Türkiye genelinde kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı ile Mersin; yüzde 4'lük payla 4.sırada yer aldı.

PROTESTO EDİLEN ÇEK VE SENETLERDE DÜŞÜŞ VAR

Mersin’de 2 bin ve üzeri tutarında protesto edilen senet sayısı 2021’in Ocak-Mayıs dönemine göre yüzde 21'lik azalışla 2 bin 189’a; senet tutarı ise yüzde 23’lük azalışla 53 milyon TL’ye geriledi. 2022’nin Nisan ayı haricinde geçen yılın altında seyir izleyen protestolu senet tutarı Mayıs’ta yıllık yüzde 37’lik; Nisan ayına göre ise yüzde 42’lik azalışla son 1,5 yılın aylık bazda en düşük seviyesinde gerçekleşti. Yılın beş aylık döneminde Mersin protesto edilen senet adedine göre Türkiye genelinde iller arasında yüzde 1,6’lık payla 14.; tutarına göre yüzde 1,3’lük payla 15.sırada yer aldı. Mersin’de karşılıksız işlemi yapılan çekler 2022’nin Ocak-Mayıs döneminde adet bazında yüzde 131’lik artışla bin 481’e; tutar bazında ise yüzde 307’lik artışla 203 milyon  TL’ye yükseldi. Söz konusu artışta pandemi sürecinde çek ibraz sürelerinde erteleme uygulaması kapsamında; Mayıs 2021’de çeklerde karşılıksız işlemi yapılmamasının yarattığı baz etkisi de olduğu söylenebilir. İbraz edilen çekler içerisinde karşılıksız çeklerin payı adet bazında geçen yılın Ocak-Mayıs dönemine kıyasla 0,5 puanlık artışla yüzde 0,9’a; tutar bazında ise 0,7 puanlık artışla yüzde 1,2’ye yükseldi.